Bhagavadgita: instrukcja życia
Juan Arnau
Jak działać w świecie? Czego można się spodziewać w zamian? Tradycja hinduska wskazuje na trzy drogi jako odpowiedź w jednym z najbardziej transcendentnych dzieł światowej kultury: Bhagavadgītā lub Gītā.
Cztery lata przed szturmem Bastylii z rąk paryskich rewolucjonistów angielski drukarz Charles Wilkins, który pracował jako drukarz dla Kompanii Wschodnioindyjskiej, opublikował w Kalkucie pierwsze europejskie tłumaczenie Bhagavadgītā. Był to starożytny poemat sanskrycki, który był częścią wielkiego indyjskiego eposu, Mahabharaty.
Bhagavadgītā prowadzi cię po ścieżkach istnienia
Gita jest hymnem na cześć boskości w człowieku, ale zasadniczo jest księgą instrukcji życia. Zabawne jest to, że w porównaniu z innymi książkami, które uczą, jak żyć, te instrukcje nie są takie same dla wszystkich, po prostu dlatego, że w Indiach ani ludzie nie rodzą się wolni, ani nie są równi. Z rewolucyjnego motta Liberté, Égalité, Fraternité w Indiach spełnia się tylko to ostatnie.
Karma z poprzednich żyć
Rousseau, który zachęcał do rewolucji, wierzył, że człowiek urodził się wolny (społeczeństwo go zepsuło) i że wszyscy ludzie są z natury równi. Ale w Indiach ta osoba była bardzo daleka od urodzenia się wolną.
W rzeczywistości, kiedy się urodziła, przebyła już długą drogę i została załadowana ciężkim plecakiem pełnym skłonności, preferencji i hobby. A to dlatego, że nie była nowa na tym świecie i nosiła w sobie całą przeszłą karmę; to znaczy konsekwencje wszystkiego, co zrobił w poprzednich wcieleniach.
Ta podróż jest tą, która ustanawia hierarchię na skali bytu. Świnia jest świnią, ponieważ na nią zasługuje, i to samo można powiedzieć o leśnym elfie czy o braminie. W związku z tym instrukcje dotyczące życia nie mogą być takie same dla wszystkich.
I w tym duchu, hierarchicznym i jednocześnie pluralistycznym, dzieło oferuje, ogólnie rzecz biorąc, trzy wielkie ścieżki, trzy drogi życia, do których istoty będą musiały się dostosować, jeśli chcą postępować na żmudnej ścieżce istnienia.
Nie uniwersalna etyka
Standardy postępowania zmieniają się w zależności od kasty, a to, co może być cnotą dla bramina, może być winą chłopa i odwrotnie. Wyrzutek może pić i grać w karty, co braminowi jest surowo zabronione.
W podobny sposób dzieci, uczniowie, asceci, kobiety i rodzice mają swoje własne zasady. Podstawową ideą, która wstrząsa zachodnim umysłem, jest to, że poza pewnymi ogólnymi zasadami nie istnieje kodeks moralny, który byłby uniwersalny.
W tym sensie Gita jest także traktatem o etyce, choć nie przeszkadza to temu dziełu mieć również podłoża filozoficznego i metafizycznego.
Nieśmiertelna dusza
Historia jest dobrze znana. Bohater Ardżuna czeka w swoim rydwanie na początek bitwy. W szeregach wroga widzi wielu swoich przyjaciół z dzieciństwa, niektórych krewnych i nauczycieli. Jego duch zaczyna słabnąć. Następnie zwraca się do Kriszny, swojego woźnicy i prosi o radę.
Pierwszą rzeczą, której uczy go Kryszna, jest to, że śmierć ciała nie pociąga za sobą śmierci duszy i w porównaniu z tym nie ma to większego znaczenia: „Kto myśli, że dusza może umrzeć, nic nie rozumie”.
Dusza nigdy nie umiera ani nie rodzi się, jest wieczna i starożytna i tak jak człowiek pozbywa się swoich starych ubrań, aby założyć nowe, tak samo dzieje się z duszą, która pozbywa się już bezużytecznych ciał, aby wcielić nowe. Ale ani broń, ani ogień nie będą w stanie go zniszczyć. I stąd bóg ujawnia swoje instrukcje życia.
Działaj bez przywiązania
Po pierwsze, zaprzecza się dawnym cnotom, które tradycja przypisywała kwietyzmowi i ascezie, dwóm klasycznym wartościom myśli indyjskiej. „Ktokolwiek torturuje swoje ciało, torturuje mnie”. A bezczynność tego, kto medytuje, nie jest poprawna. Przestać stawiać czoła przeszkodom, jakie stawia życie, odłożyć je na bok, jakby ich nie było, jest niemożliwe i bezużyteczne.
Ta sama boskość jest zaangażowana w ciągłą działalność. Nie potrzebuje niczego, a mimo to nie przestaje działać. Człowiek musi zrobić coś podobnego, musi działać i podejmować, aż do ostatecznych konsekwencji, ale w szczególny sposób, bez przylgnięcia do owoców swoich działań, z pewnym dystansem i bez przywiązania , z myślą o Bogu.
Eseista Charles Péguy powiedział, że modlitwa jest dziełem wolnych ludzi, a ta praca jest modlitwą niewolników. Cóż, to, co tu proponuje, to być wolnym i jednocześnie niewolnikiem, pracować bez omdlenia, ale bez bycia przykutym do rezultatów, z umysłem ustawionym wysoko, widząc siebie pracującego i dystansującego się od tych wysiłków. Przedsięwzięcie, by tak rzec, ironiczne. Uważaj na to, co robi się z obojętnością na wynik.
Przestanie stawiać czoła przeszkodom życia jest niemożliwe i bezużyteczne. Musisz działać, ale z dystansem i umysłem skupionym na Bogu.
Wypełniajcie dharmę
W społeczeństwie zorganizowanym przez hierarchię karmy każdy ma rolę, którą przypisał sobie wraz z upływem czasu. W tym scenariuszu prawidłowe zachowanie jest definiowane przez tę okoliczność. Nie powinny mieć na nią wpływu osobiste uczucia ani zainteresowania. I to jest sposób, aby służyć boskości, aby wypełnić swoją własną dharmę.
Od czasów Gupty po dzień dzisiejszy Gita była chwalona przez hinduistów, chrześcijan i muzułmanów. Nikt tak hojnie nie przyznał się do swego długu wobec świętej pieśni, z jej doktryną niestrudzonego i bezinteresownego poddania się, jak Mahatma Gandhi, chociaż Gandhi sprzeciwił się dwóm głównym aspektom starożytnego społeczeństwa indyjskiego: militaryzmowi i społeczeństwu kastowemu. Klasyka mają tę zaletę, mogą nadal inspirować i jednocześnie być wobec siebie krytyczni.
Trzy drogi mądrości
Ogólnie rzecz biorąc, istnieją trzy różne ścieżki w przygodzie egzystencji, trzy sposoby zbliżania się do boskości, chociaż wszystkie mają wspólny warunek bezinteresownego i konsekrowanego działania dla boskości.
- Pierwsza, przeznaczona dla ludzi czynu, to droga przedsiębiorców i tych, którzy chcą zrobić coś ważnego w swoim życiu.
- Drugi, bardziej dyskretny, to rozeznanie, przeznaczone dla tych, którzy z powodu temperamentu oddają się filozofii i wiedzy intelektualnej.
- I wreszcie oddanie dla tych, którzy chcą zagłębić się w kosmiczne emocje lub emocjonalną identyfikację z boskością. Ten ostatni jest uważany za lepszy od pozostałych dwóch i jest spadkobiercą starożytnych tradycji oddania bhagavatów.
Wewnętrzna siedziba
Zgodnie z tą skalą wartości prymitywne formy pobożności są zdominowane bardziej przez szacunek i podziw niż miłość: „Kładę przed Tobą moje ciało i proszę o Twoją łaskę”. Ta łaska jest darem potężnego i dalekiego władcy, odległą chwałą cesarza, której nie warto oglądać.
Ale wraz z wpływem buddyzmu i upaniszad - oraz ich przemianą rytualnych i sakramentalnych elementów ofiary wedyjskiej w wewnętrzne doświadczenie medytacji - pojawia się nowa forma oddania, którą Gita doskonale uosabia.
Praca sugeruje, że mniej rozwinięte istoty zagłębiają się w bojaźń Bożą, podczas gdy bardziej zaawansowani duchowo uważają ją za wszechobecnego ducha, który mieszka we wszystkich formach życia.
Kiedy Kryszna objawia się jako najwyższy bóg i pokazuje swój transcendentny aspekt, Arjuna nie jest w stanie znieść tej wizji i pada z przerażenia. I wtedy sam Bóg pokazuje mu, że zamieszkuje wszystkie stworzenia i pokazuje swoją współczującą stronę: to On ratuje z oceanu cierpienia tych, którzy pielęgnują tę wewnętrzną siedzibę, tak jak to czyni z przyjacielem lub kochankiem.
Wielu bogów, jedna boskość
Wielokrotnie mówiono, że hinduizm jest religią bardziej skłonną do asymilacji niż do wykluczania. W tym sensie Gita jest jednym z najstarszych przejawów tolerancji religijnej. Ogólną tendencją było uważanie różnych bogów różnych ludów za uzupełniające się aspekty tej samej boskości.
Różne temperamenty i różne poziomy ewolucji duchowej sprawią, że jedne będą wydawały się ciemniejsze, a inne jaśniejsze, a wrażenia te zadecydują o wyborze. Ale niezależnie od sekty czy szkoły, do której należy, bhakta wielbi boskość jako całość , nawet nie wiedząc o tym .
„Nawet ten, kto czci obcych bogów, jeśli czyni to z czcią i oddaniem, czci mnie”. Ostra świadomość religijnego horyzontu, która pozwala rozpoznać innych.
JUAN ARNAU jest pisarzem, filozofem i profesorem na Uniwersytecie Europejskim. Wcześniej był żeglarzem, podróżnikiem po Afryce, astrofizykiem i lekarzem sanskrytu z El Colegio de México. Jest odpowiedzialny za dwujęzyczne wydanie Bhagavadgītā (wyd. Atalanta). Jest także autorem m.in. powieści Spinoza's Crystal i The Berkeley Effect (wyd. Pre-Texts), a także esejów Manual of Portable Philosophy (Atalanta Ed.) I The Word in Front of Vacuum (FCE).
