Medytacja wydłuża życie i zwalcza choroby
Dr Perla Kaliman
Badania naukowe potwierdzają moc medytacji w spowolnieniu procesu starzenia i zwalczaniu mechanizmów chorób przewlekłych.
Główną motywacją mojej pracy naukowej jest przyczynienie się do promocji zdrowego stylu życia w celu uzyskania hierarchii, na jaką zasługuje, w systemie opieki zdrowotnej, wciąż bardzo zorientowanej na leczenie objawów i polimeryzację pacjentów, bez kładzenia wystarczającego nacisku lub zasobów na programy profilaktyczne, które wahają się od etapu prenatalnego do starości. W szczególności ograniczanie stresu i kultywowanie pozytywnych emocji to kluczowe aspekty zdrowego stylu życia, ponieważ konsekwencje chronicznego stresu i negatywnych emocji są głębokie.
Emocje te odgrywają fundamentalną rolę w rozwoju większości chorób przewlekłych, są instalowane w mózgu, zaburzając jego strukturę i funkcje, a także osadzają się w genach, włączając je lub wyłączając poprzez mechanizmy epigenetyczne.
Korzyści z technik medytacyjnych
W tym sensie rosnąca liczba badań naukowych sugeruje, że techniki medytacyjne przynoszą określone korzyści w zakresie regulacji mózgu i genów, zmniejszając stan zapalny i spowalniając starzenie się komórek - dwa z mechanizmów występujących w większości chorób przewlekłych związanych z starzenie się.
Na przykład w niedawnym przeglądzie przeanalizowano wyniki badań ekspresji genów u osób, które uczestniczyły w różnych interwencjach opartych na uważności (uważność, medytacja, joga, Tai Chi …) i zaobserwowano, że zmniejszają one aktywność genów zaangażowanych w procesy zapalne, szczególnie te zależne od czynnika NF-kB, kluczowego komórkowego mediatora zapalenia, który jest aktywowany w odpowiedzi na stres psychospołeczny.
W badaniu, które przeprowadziliśmy we współpracy z dr Richardem Davidsonem (University of Wisconsin Madison) i dr Antoine Lutz (Uniwersytet w Lyonie), przeanalizowaliśmy efekty dnia praktyki uważności w grupie doświadczonych medytujących i porównaliśmy je z grupa ludzi bez doświadczenia w praktykach typu umysł-ciało, którzy wykonywali czynności niemedytacyjne w tym samym środowisku. W ciągu kilku godzin komórki odpornościowe medytujących wykazały znaczny spadek ekspresji genów prozapalnych, z których część okazała się celem terapeutycznym leków stosowanych w leczeniu przeciwzapalnym.
W wyniku tych badań kilka badań klinicznych analizuje potencjał praktyk opartych na uważności w leczeniu przewlekłych chorób zapalnych.
Co nas starzeje?
O ile nam wiadomo, mniej niż 25% różnic w długowieczności między osobnikami można przypisać informacjom genetycznym: jakość starzenia się i długowieczność są wynikiem potężnych interakcji między naszymi genami, środowiskiem, stylem życia i doświadczeniami .
Poza wyobrażeniem, że każda osoba ma swój wiek, obiektywnie możemy mówić o dwóch typach wieku, chronologicznym i biologicznym. Wiek chronologiczny liczony jest od naszej daty urodzenia, podczas gdy wiek biologiczny można zmierzyć na naszych chromosomach. I nie zawsze się pokrywają.
Jedna z metod obliczania wieku komórek skupia się na powtarzalnych sekwencjach DNA znajdujących się na końcach chromosomów. Nazywa się je telomerami, a ich funkcją jest ochrona materiału genetycznego, zapobieganie uszkodzeniu DNA.
Wraz z wiekiem, w ramach naturalnego procesu starzenia, telomery skracają się, a gdy są zbyt krótkie, aby skutecznie pełnić swoje funkcje ochronne, komórki tracą zdolność do podziałów.
Skracanie telomerów zwiększa ryzyko większości chorób przewlekłych związanych z wiekiem , takich jak choroby układu krążenia, zespół metaboliczny i inne. W przeciwieństwie do komórek zdrowych stulatków wykazano, że długość telomerów odpowiada młodszemu wiekowi chronologicznemu.
Styl życia decyduje o spowolnieniu procesu starzenia
Badania sugerują, że czynniki stylu życia wpływają na tempo biologicznego starzenia się; wśród nich stres, który przyspiesza skracanie telomerów. Stąd znaczenie znalezienia strategii zapobiegania przedwczesnemu starzeniu się komórek.
W badaniu, które przeprowadziliśmy na Uniwersytecie Kalifornijskim, przyjrzeliśmy się wpływowi trzytygodniowego odosobnienia medytacyjnego na biologiczne starzenie się komórek odpornościowych. Jako pierwszy wykazał u zdrowych ludzi, że stosunkowo krótka interwencja oparta na stylu życia może zwiększyć długość telomerów i zmodyfikować aktywność wielu genów regulujących ten proces. Przegląd literatury czternastu badań opublikowanych w 2022-2023 roku wykazał ten sam wpływ medytacji na telomery.
Mniej stresu, mniej narkotyków
Chociaż nadal nie znamy szczegółowo mechanizmów molekularnych odpowiedzialnych za wszystkie te skutki, związek między stresem, skracaniem telomerów a objawami chorób przewlekłych jest jasny.
Jak mówi laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, Elizabeth Blackburn, „łagodzenie warunków powodujących chroniczny stres i pomaganie ludziom w zmianie pewnych zachowań byłoby bardziej przystępną strategią niż tworzenie leków spowalniających skracanie telomerów”. Obecne odkrycia sugerują, że medytacja może być jedną z tych strategii.
Istnieje pewien rodzaj informacji komórkowej, które są osadzane wokół DNA w odpowiedzi na czynniki środowiskowe i związane ze stylem życia w postaci grup chemicznych zwanych metylami, które składają się z jednego atomu węgla i trzech atomów wodoru (CH3).
Metylacja DNA jest jednym z najważniejszych mechanizmów epigenetycznych odpowiedzialnych za stabilne włączanie i wyłączanie genów. Kilka lat temu odkryto, że poziomy metylacji obecne w określonych miejscach DNA mogą przewidywać biologiczny wiek naszych komórek. Podobnie jak w przypadku skracania telomerów, tykanie „zegara epigenetycznego” jest przyspieszane przez stres zarówno u dorosłych, jak iu dzieci.
Medytacja spowalnia zegar biologiczny
W tym sensie ostatnie badania wykazały, że nastolatki dorastające w niekorzystnym środowisku rodzinnym lub społecznym mogą wykazywać przyspieszenie tego zegara biologicznego.
Niedawno, we współpracy z dr Raphaëlle Chaix (Uniwersytet Sorbona), byliśmy w stanie wykryć, że zegar epigenetyczny zwalnia u osób przeszkolonych w medytacji proporcjonalnie do liczby lat codziennej praktyki.
W systematycznym przeglądzie opublikowanym w 2022-2023 roku przeanalizowano wyniki trzydziestu niezależnych badań i stwierdzono, że trening oparty na uważności powoduje strukturalne i funkcjonalne zmiany w przedczołowej korze mózgowej (związane z metaświadomością i samoregulacją) w korze zakrętu obręczy (zaangażowane w regulacja emocjonalna), na wyspie (związana ze świadomością ciała) oraz w hipokampie (odpowiedzialna za procesy pamięciowe i regulację emocji).
Przednie obszary mózgu są również modyfikowane w odpowiedzi na inne rodzaje praktyk z różnych tradycji medytacyjnych; na przykład medytacje zen lub vipassana. Kilka badań wykazało, że starsi medytujący eksperci mieli większą ilość istoty szarej mózgu w porównaniu z osobami nie medytującymi w tym samym wieku.
Uważność może opóźnić chorobę Alzheimera
Niedawno badanie, w którym współpracowali naukowcy z Francji, Szwajcarii, Belgii, Wielkiej Brytanii i Niemiec, wykazało, że medytacja może mieć korzystny wpływ na regiony mózgu wrażliwe na starzenie się i chorobę Alzheimera oraz może pomóc zmniejszyć ryzyko lub opóźnienie wystąpienia tego typu demencji.
Jest to temat, który obecnie badamy w ramach badania Silver Santé, w ramach którego współpracuje kilka krajów europejskich.
Więcej życia, więcej zdrowia
Na koniec należy powiedzieć, że jeśli weźmiemy pod uwagę, że w ciągu ostatniego stulecia oczekiwana długość naszego życia wydłużyła się o około trzy dekady, potencjał medytacji jako niefarmakologicznej strategii promowania zdrowego starzenia się jest bardzo aktualnym tematem.
Podobnie, wiele chorób dorosłych należy postrzegać jako zaburzenia, które rozpoczynają się w dzieciństwie i można im zapobiegać poprzez jak najwcześniejsze łagodzenie przewlekłego stresu.
Dziś wiemy, że niekorzystne doświadczenia w dzieciństwie mogą objawiać się w wieku dorosłym jako większe ryzyko zmian w regulacji i zachowaniu emocjonalnym, oprócz zwiększania ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, metabolicznych, autoimmunologicznych, zapalnych i przewlekłego bólu.
Z tego powodu prowadzimy badanie we współpracy z organizacją pozarządową Inocencia en Peligro Colombia, Uniwersytetem Santander w Kolumbii i Centrum Zdrowych Umysłów na Uniwersytecie Wisconsin, aby przeanalizować, czy ten rodzaj interwencji może pomóc wyleczyć ślady. Psycho-emocjonalne i epigenetyczne doświadczenia wczesnych traumatycznych przeżyć u nastolatków.
