Apatia ułatwia równowagę emocjonalną
Christophe André
Kojarzy nam się ze smutkiem i biernością, ale jest też pożyteczna. Pozwala nam lepiej obserwować nasze myśli i emocje, bez angażowania się w nie.
W przeciwieństwie do tego, co zwykle myślimy, pozostawanie w stanie apatii może zapewnić nam narzędzie do cofnięcia się i nauczenia się raczej odpowiadać, niż reagować na potrzeby życia.
Lenistwo, apatia, obojętność … wszystkie emocje niosą ze sobą przesłanie
Pamiętam te chwile dzieciństwa, kiedy byłem chory, kiedy ogarnęła mnie gorączka i pewna niezdarność. Patrzył wtedy na świat w bardzo szczególny sposób. Byłem jednocześnie obecny i odległy, jakby znieczulony, niezdolny do zareagowania na to, co się dzieje i bez chęci interwencji: dominowała we mnie apatia.
Zainstalowany na rodzinnej sofie, obserwowałem wchodzenie i wychodzenie , słyszałem ich rozmowę, uczestniczyłem we wszystkich akcjach, do których nie byłam już zapraszana: nakrywanie do stołu, zamawianie rzeczy, udział w rozmowach …
Był obecny, ale jako odłączony ; uczestniczył w codziennym życiu rodziny, ale nie był jego częścią, jak duch. I, co dziwne, nie było to bolesne ani denerwujące, było nawet interesujące!
Dzisiaj, kiedy jestem chory, reaguję jak dorosły : po pierwsze, uważam, że moja choroba jest przeszkodą, która uniemożliwia mi normalne życie i czegoś mnie pozbawia. Straciłem zdolność akceptacji, która pozwoliła mi przeżyć te chwile apatii, nie oceniając ich negatywnie.
Więc teraz, kiedy jestem chory, tłusty lub odrętwiały, najpierw denerwuję się i czuję się nieco opuszczony; potem przypominam sobie te chwile, uśmiecham się i staram się je przeżyć. Próbuję odzyskać mądrość i spokój apatii z dzieciństwa …
Co to jest apatia? Wada czy cnota?
Apatia jest definiowana jako brak emocji i reakcji na to, co nas otacza, stan odległej obecności.
Choć może się tak wydawać, apatia nie jest obojętnością - możemy pozostać uważni - ani sennością - nie śpimy - ani nuda - nie jest odrzuceniem świata. Często myślimy, że apatię można cierpieć tylko i dlatego jest ona niepożądana i wyraża niepełnosprawność.
Tak jest w istocie, jeśli chodzi o objaw choroby depresyjnej : osoba cierpi na apatię, chciałaby być bardziej aktywna i reaktywna, ale nie może. Po wyczerpaniu nerwowym może wystąpić apatia; dość często występuje na przemian z okresami nadpobudliwości emocjonalnej, przemianami trudnymi do zrozumienia dla otoczenia.
Może się również zdarzyć, że apatia jest tylko z pozoru : maska, za którą nastroje są intensywne, jak w przypadku nieśmiałości, lęku lub nadwrażliwości. Ale można też wybrać apatię.
W naszych gorączkowych czasach, w których za wszelką cenę ceni się działanie, motywację i wyrażanie siebie, apatia jest dla nas problemem.
Apatia: jak oderwać się od namiętności
W starożytności apatia była postrzegana jako ideał , ponieważ umiejętność oderwania się od namiętności i emocji, nie przesadnego reagowania na wydarzenia w naszym życiu, była uważana za cnotę. Filozofowie stoicy zachęcali swoich uczniów do pielęgnowania formy obecności niewzruszonej w obliczu kolejek egzystencji i nie pozwalania, by ich działaniami kierowały namiętności, ale rozum.
W buddyzmie uspokojenie ducha - samatha - prowadzące do prawej wizji - vipassany - jest bardzo bliskie temu celowi. W tym sensie apatia może być stanem pożądanym lub przynajmniej tolerowanym. Występuje na przykład w medytacji uważności, w której trenuje się, aby być świadkiem wydarzeń bez reagowania, osądzania i kontrolowania ich.
Z zewnątrz może wyglądać na pasywność , ale w środku jest oczywiście coś zupełnie innego:
Chodzi o aktywną postawę, świadomość i dystans od tego, czym żyjemy i czujemy, chwila po chwili.
Doświadczenie medytacyjne przypomina nam o zainteresowaniu, jakie czasami może wiązać się z przyjęciem egzystencjalnej pozycji bliskiej apatii, tak jak było to postrzegane w starożytności.
Słuchanie apatii przynosi korzyści
Jest to nastawienie psychiczne, które pozwala nam lepiej obserwować przepływ naszych myśli i emocji, nie angażując się w nie, dlatego interesuje psychoterapeutów.
Apatia pomaga pacjentom osiągnąć większą równowagę emocjonalną.
Jest to sytuacja, w której dajemy sobie prawo nie działać , nie interweniować, dajemy sobie czas na podjęcie decyzji, co robić. Mówi się, że w medytacji staramy się „odpowiadać” z wnikliwością, zamiast „reagować” automatycznie.
Kiedy jesteśmy smutni, ogarnia nas pewna apatia - która w depresji zamienia się w paraliż, ten chroniczny smutek. Chcemy być sami, spokojni, zamknąć się w sobie.
Tej apatii nie należy od razu odrzucać w imię potrzeby „pozytywizacji” o każdej porze, ponieważ to ona zmusza nas do wsłuchiwania się w nasz smutek, zamiast go ignorować i przechodzić do czegoś innego.
Skłania nas do zaprzestania działania i interakcji, aby zadać sobie podstawowe pytania: Co jest nie tak z moim życiem w tej chwili? Dlaczego jestem taki smutny?
Wtedy tak, będziemy musieli odejść od apatii, aby wprowadzić w życie odpowiedzi na te pytania - jeśli je znaleźliśmy - lub wrócić do życia - jeśli te odpowiedzi są chwilowo niedostępne. Ponieważ apatia jest użyteczna i owocna tylko wtedy, gdy jest stanem przejściowym, a nie chronicznym.
Dlatego interesujące może być pozwolenie sobie na chwile bierności , które w rzeczywistości będą momentami, w których upoważniamy naszego ducha do przebywania tylko w obecności, obserwacji i odczuwaniu, a nie w interwencji lub kontroli.
Te chwile są coraz rzadsze w naszych społeczeństwach, które wymagają od nas ciągłej i natychmiastowej reakcji we wszystkich obszarach: emocjonalnej, psychologicznej, behawioralnej, społecznej.
Obecny slogan to zatem być „połączony”, „reaktywny” … Ale zawsze trzeba się temu sloganom podporządkować! Lub przynajmniej raz na jakiś czas. Od tego zależy nasza indywidualna i psychiczna wolność.
Z tego powodu, paradoksalnie, apatia może stanowić wzbogacenie naszego życia . To jest jak przerwa w przyspieszonym biegu naszych dni.
Zamiast go odrzucać, jeśli zamieszkujemy go z pozytywnymi stanami umysłu - ciekawością, cierpliwością, spokojem - pomoże nam to lepiej zrozumieć i smakować nasze istnienie.
