„Aby się rozwijać, warto kultywować mentalność początkującego”
Sílvia Díez
Eksperci w dziedzinie odporności i neuronauki wyjaśniają w „Brzydkich kaczych i czarnych łabędziach”, jak stworzyć możliwości ewolucji z niepewności.
„Nasza książka to hymn do życia. I choć rzuca pewne cienie, bo niszczymy wiele pewników, które mogą ukształtować światopogląd, jaki posiada czytelnik, robimy to po to, aby mógł wyjść poza to, kim jest dzisiaj. Oferujemy niezbędne narzędzia, abyś mógł zacząć od zera , ponieważ odporność generatywna pomaga nam każdego dnia doskonalić się coraz bardziej ”- zauważa Anna Forés - doktor nauk filozoficznych i pedagogicznych, pedagog i ekspert w dziedzinie neuroedukacji oraz Jordi Grané -filozof ekspert w dziedzinie odporności i rozwiązywania konfliktów.
Są autorami książki The Ugly Ducklings and Black Swans. Resilience and neuroscience (Ed. Plataforma Actual), praca wyjaśniająca odporność z perspektywy neuronauki w złożonym kontekście dzisiejszego świata pełnego „czarnych łabędzi”, metafora Nassima Nicholasa Taleba wyjaśniająca zaskakujące wydarzenia, które mogą się wydarzyć w każdej chwili.
Zaakceptowanie otaczającej nas niepewności i powiedzenie „tak” życiu, jakie jest, pozwala nam wzrastać jako ludzie i jako społeczeństwo.
Wywiad z Anną Forés i Jordi Grané
Co to jest odporność generatywna?
Odporność generatywna to sztuka tworzenia możliwości i przekształcania tego, co a priori postrzegamy jako zagrożenie, w możliwość, która otwiera dla nas nową ścieżkę. Jest to termin, który stworzyliśmy, aby nazwać nową koncepcję odporności, która wyjaśnia naszą zdolność do pokonywania przeciwności w świetle najnowszych odkryć dokonanych przez neuronaukę. Neuronauka udowodniła, że nasz mózg ma ogromną plastyczność, dlatego nasza psychobiologiczna podstawa jest otwarta na zmiany i transformację. Jesteśmy w ciągłej ewolucji, w rzeczywistości zmiana struktur mózgu zajmuje dwie godziny. Dlatego odporność nie jest kwestią dla nielicznych, ale wszyscy mamy zdolność do zmiany i transformacji siebie: „Może jeszcze nie jesteś, ale jesteś w trakcie”.
Co pomaga nam być bardziej odpornymi na generowanie?
Ludzie generatywni to ci, którzy są w stanie dostrzec wyzwalacze przyszłości w teraźniejszości i mają odwagę, by stworzyć z tego nowe możliwości. Osiągnięcie tej umiejętności wymaga kultywowania otwartego umysłu i ciągłego mówienia tak życiu, jakie jest. W książce rozwijamy, czym są dla nas różne mądrości generatywne, wiedza i postawy, które pomagają nam być bardziej odpornymi.
Jedną z nich jest medytacja, milczenie, improwizacja czy sokratejskie „niewiedzy” (im więcej wiem, tym bardziej zdaję sobie sprawę, że nic nie wiem). Jak powiedział Foucault, stawiając się na pograniczu wiedzy, łatwiej jest dostrzec bodźce przyszłości w teraźniejszości. Poziom niepewności, w jakim żyjemy dzisiaj, jest taki, że nikt nie jest w stanie przewidzieć jutra. Ale chociaż nie możemy przewidzieć przyszłości, możemy ją zbudować za pomocą naszej wyobraźni, myśli i działania. Chodzi najpierw o tworzenie z myśli, a następnie podejmowanie działań.
„Nie potrafię przewidzieć przyszłości, ale potrafię ją zbudować za pomocą wyobraźni, myśli i działania”
Wydaje się ważne, aby niczego nie brać za pewnik …
Dokładnie. Chodzi o zachowanie otwartej postawy, która pozwala płynąć w kierunku przypadkowego odkrywania, wykorzystując to, co dzieje się w tej chwili do tworzenia. Wymaga to życia bez uprzedzeń, bycia elastycznym i uważnym, aby odkryć, gdzie są pozytywne czarne łabędzie, aby móc je wzmocnić i rozwinąć. Na przykład medytacja pomaga nam w postawie nieosądzania i „niewiedzy”. Pozwala nam kultywować to, co nazywa się „nastawieniem początkującego” i pokorą.
Jaka jest mentalność początkującego?
Ekspert mówi: „Tak, tak, wiem. Co mi powiesz…? ”. I właśnie w tym momencie, gdy uważa się za eksperta, przestaje się uczyć, bo jest przekonany, że już wszystko wie. Wręcz przeciwnie do kogoś, kto uważa się za początkującego i jest przekonany, że wciąż ma wiele do odkrycia i nauczenia się.
Jaką rolę odgrywa wysiłek?
Wysiłek nie jest produktywny, jeśli nie masz kierunku. Musisz wziąć pod uwagę, jak pracujemy. Jesteśmy jeźdźcem, naszą racjonalną częścią, próbującą poprowadzić słonia, naszą emocjonalną część, ścieżką. Czego potrzebujemy, aby zakładać zmiany i przemiany? Zachęty. Ponieważ nasz słoń jest bardzo leniwy i musi mieć dużą motywację do poruszania się. Z drugiej strony, jeśli jeździec - nasza racjonalna część - nie ma jasnego kierunku, łatwo mu się pogubić w analizie. W ten sposób, aby się zmienić, bardzo przydatne będą małe, szybkie nagrody, które pomogą zarówno jeźdźcowi, jak i słoniu w awansowaniu. Jeśli również utorujesz drogę, tym lepiej …
A jak utorować drogę w procesie zmian?
Cóż, oprócz wizualizacji tego, czego chcesz, ważne jest, aby przewidzieć przeszkody, z którymi będziesz musiał się zmierzyć podczas tego procesu. Chociaż jest otwarty na zmiany, nasz mózg nie zawsze będzie sojusznikiem, ponieważ woli podróżować tymi ścieżkami, które już są mu znane, co pozwala mu oszczędzać energię. Dlatego oduczenie się jest tak trudne: prosimy mózg, aby zmodyfikował swoje szybsze połączenie i to przechodzi w stan kontroli. Jednak przełamanie tej bezwładności i tych schematów jest bardzo ważne dla osiągnięcia transformacji. Nawet jeśli mózg mówi nam: „Tak jest… Zawsze robiliśmy to w ten sposób”, musimy mieć siłę, aby przeprowadzić rozmyślną praktykę tego, dokąd chcemy się udać, i powtarzać to w kółko, aż utworzymy nowy obwód neuronowy.Dopóki ta powtarzalna praktyka nie zostanie przyswojona przez nieświadomość, a mózg będzie mógł działać na automatycznym pilocie, niezbędny jest wysiłek i motywacja. Według neuronauki ta celowa praktyka doprowadzi nas do doskonałości.
„Znajdź własną ścieżkę i pokaż, że chcesz ją ciągle modyfikować”.
Czy otaczająca nas tkanka społeczna ma fundamentalne znaczenie dla naszej zdolności do doskonalenia i transformacji?
Więc jest. Neuronauka pokazuje, że sieć społeczna ma fundamentalne znaczenie dla odporności, podobnie jak połączenie ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju nas. Istnieje wiele badań, które pokazują, że współczucie jest najwyższym poziomem inteligencji, współczucie rozumiane jako to, co pozwala nam zrozumieć, co czuje druga osoba i nie maltretować jej. Prawdziwie cywilizowane społeczeństwo musi być społeczeństwem współczującym. Każdy musi wyleczyć wewnętrzną ranę poprzez - jak powiedziałby Borys Cyrulnik - „powtórkę tego, co przeżyło”. W tym procesie żałoby po tym, co nas zraniło, cisza odgrywa rolę, ale przychodzi czas, kiedy trzeba to wyrazić słowami, aby mogło nastąpić uzdrowienie. A do tego potrzebujesz współczujących ludzi u swojego boku, którzy cię słuchają i kochają. Przez całe życie ciągle się powtarzasz.Dlatego ważne jest również, aby społeczeństwo zezwoliło na tę „ponowną narrację”, co jest rzadkością w naszych społeczeństwach, które określa nas na zawsze w sposób, który uniemożliwia nam mutację i współtworzenie siebie.
Stawiasz też na prostotę. Dlaczego prostota jest odporna?
Ekspert ds. Odporności, Andrew Zolli, definiuje odporność jako tę, która zabija złożoność poprzez rozwiązywanie węzłów. Chodzi o to, aby oprzeć się na prostocie. John Paul Lederach autor książki „Wyobraźnia moralna. Sztuka i dusza budowania pokoju ”(wyd. Norma) wyjaśnia na swoich warsztatach, że jeśli jesteś w stanie zmniejszyć konflikt w haiku, możesz go rozwiązać.
Czy humor również odgrywa rolę w odporności?
Oczywiście! A Stefan Vanistendael, inny ekspert od odporności, jest jednym z autorów, który najbardziej rozwinął to pytanie. Humor pozwala zdystansować się od tego, co się wydarzyło, zdekramatyzować i śmiać się z siebie, co jest bardzo zdrowe. Kiedy możesz traktować siebie mniej poważnie, jest to znak, że ewoluowałeś. Mówimy o generatywnym humorze. Kiedy ktoś może się śmiać ze swojego cierpienia, już je przezwyciężył, co, jak wskazuje również Stefan Vanistendael, różni się bardzo od ironii: ironia jest pełna agresywności. Śmiech z siebie oznacza również wielką pokorę, która jest również niezbędna do rozwijania odporności.
Czemu?
Ponieważ chodzi o uznanie, że jesteśmy niedoskonali i zawsze możemy udoskonalić. Jest to proces, w którym widzisz szczyt, a kiedy go osiągnąłeś już myślisz o zdobyciu kolejnego, jesteśmy wiecznym procesem doskonalenia, w którym każda osoba stara się rozwijać swój potencjał. Każdy może zabłysnąć, jeśli ma ku temu okazję. Wystarczy zmienić sposób patrzenia na ludzi i skupić się na tym, co czyni ich wyjątkowymi. Szkoła powinna ułatwiać to, że każdy może rozwinąć ten wyjątkowy dar. Jednak obecne modele widzą tylko jeden poprawny sposób bycia i działania: system jest produktywny tylko w jeden sposób, jest tylko jeden sposób na napisanie książki… I wszyscy kierujemy się tym samym wzorem. Co jest przeciwieństwem? Różnorodność biologiczna we wszystkich jej przejawach.Drogi do doskonałości są różnorodne, a styl życia również doskonały.
Celem jest przystosowanie się do naszego konkurencyjnego społeczeństwa …
Problem w tym, że w tym wysoce konkurencyjnym świecie nic nie wystarczy. W Alicji w Krainie Czarów jest słynna rozmowa, w której kot pyta ją: „Gdzie idziesz?” „Nie wiem!” - odpowiada Alicia. Cóż, każdy kierunek będzie dla ciebie odpowiedni ”. Chodzi o to, aby wyobrazić sobie cel, nawet jeśli później ścieżka prowadzi do innego celu, ponieważ zawsze musimy być otwarci na improwizację. Ludzie myślą, że zespół jazzowy improwizuje bez porządku, ale improwizacja jest wykonywana z utworu. W jego improwizacji kryje się porządek.
A jaką rolę odgrywa duchowość w tym światopoglądzie?
Duchowość polega na wierzeniu, że możemy mieć lepszy świat i że wszystko, co się dzieje, ma określone znaczenie. Mamy też cenną koncepcję osoby. Jesteśmy zdumieni, gdy odkrywamy wokół nas generatywnych ludzi, którzy wyobrażając sobie, niemal postrzegają wyobrażony jako rzeczywistość.
